De voorbereidingen starten reeds in de winter, nl. met het lezen van allerlei boeken, artikels over groenten, bessen, fruit en kruiden.
hieronder vind je een overzicht van wat voor mij belangrijk is.
MIJN MOESTUIN
DEEL I:
EERSTE MOESTUIN
WAAR?
Droomplek
-
Klaarmaken in oktober, november
-
Starten in feb. Maart
-
In de tuin: plek met meeste zon: 7 u per dag
-
Geen bomen binnen 10 m diameter van moestuin
-
Hoger gelegen stuk grond > zoniet te zompig
-
Zo dicht mogelijk bij huis
-
Kraantje of regenton in de buurt: droge dagen: extra
water nodig!
Schaduwplanten:
rabarber, andijvie, kervel, peterselie, selder, warmoes, rode biet
Hoe groot?
-
basismaat: 50 m² = gezin van 4, eten ganse zomer
-
200 m² = gezin van 4, gans jaar eten
-
+ aardappelen: 100 m² extra
-
Werkvolume: tussen april en juni : 1u per dag
Onkruid te lijf
-
In de lente: onkruid uittrekken, in april aardappelen
op planten en in augustus groenbemester
Phacelia : brengt extra
stikstof in de grond, dus extra voedingsstoffen
Materiaal
-
Plantschopje
-
Handhark
-
Schoffel
-
Hark
-
Kruiwagen
-
Gieter of tuinslang
-
Spit-of woelvork : handig om aardappelen, aardperen,
wortelen, pastinaak, schorseneren, witloofwortelen en prei te rooien want lange
wortels.
-
Spade igd. grond = zware klei
WELKE GROND?
Zand, leem of klei?
-
Ideale moestuingrond = zandleem
-
Kleigrond = erg vruchtbaar, houdt water goed vast >
ideaal voor aardappelen, knolselder, uien en kolen
= erg zwaar en compact > lente: warmt traag op
Ø Zomer: harde
korst
-
Zand = lichte grond > warmt snel op > vroeg
beginnen > asperges, wortelen
MAAR laat voedingsstoffen snel los > extra
compost en water nodig
Elk type grond: jaarlijks compost nodig
Bodemgeheimen
-
Grondanalyse: bestellen bij www.bdb.be : stalen
nemen en opsturen
Zuur of…?
Ideale pH voor zandige
bodems = tussen 5.5 en 6.5
Kleigrond = tussen 6.5 en 7.5
Hoger = te kalkrijk : erwten, bonen, paprika’s, kolen, asperges: graag
kalkrijke grond
Lager = te zuur > regelmatig bijkalken. Aardappelen
, aardbeien, zuring: graag zurige grond
In
de winter: korrelkalk inwerken
In
de lente: zeewierkalk
Te royaal?
-
67 % van onze moestuinen zijn te kalkrijk ( te hoge
pH) > planten nemen geen mineralen (fosfor, ijzer en mangaan) op > gele
bladeren
-
Grond verzuurt vanzelf door o.a. zure regen
-
lijkt je grond niet geschikt om te moestuinieren >
in bakken, emmers, zakken, wijnkistjes…
-
Grond vervuild > verhoogde bakken en enkel kweken
in potgrond
Geheime boodschap
Onkruid
zoals akkerdistels, herderstasjes,klein knopkruid, veldmuur,
brandnetels, straatgras en zevenblad > voedselrijke grond
zoals kleefkruid, kaasjeskruid > stikstofrijke grond
zoals klein hoefblad > slechte structuur
zoals ridder- en veldzuring > te zuur
zoals hopklaver > kalkrijk
zoals distels, heermoes (= paardenstaart) > stikstofrijk maar ook
verdicht
Wat er echt in de grond zit
Humus
Nooit meer spitten
De vruchtbaartste laag is deze 10 à 15 cm. Diep. Als je deze omspit >
levende organismen die voor humus zorgen, sterven af > enkel bovenste laag
losmaken met spitvork
Lang leve de regenworm
En het weer?
PLAN
Voor elke groente de juiste plek
Strak
-
breedte: 1.20 m = ideaal > aan beide zijden zaaien,
planten en wieden
-
lengte: 3 m
-
paadjes tussen de bedden: 30 cm
-
breedte hoofdpad: min 50 cm > kruiwagen: 70 cm
-
moestuin uittekenen op papier: min 6 bedden, liefst 8
-
lange zijde: veelvoud van 1.5 m
-
tuin = 50 m²
> 3m x 18 m lang = 12 bedden
-
vierkante tuin > 6 x 7.5 m = 2 x 4 bedden met
middenpad en pad rondom
Warm bed
-
rand zetten rond de bedden > gemakkelijk compost en
bodemverbeteraar toevoegen
-
15 cm hoge rand
-
Hoe meer paden, hoe meer onderhoud > hakselhout
ertussen, geen grind of keitjes, want onkruid!
-
Moestuin op open plek > haag errond tegen de wind
-
> noordkant: snoephaag, bv. frambozen of andere
bessen
-
> oostkant: lagere afscherming: houdt koude
oostenwind tegen
-
> zuidkant: open laten
Wisselen
-
Min. 6 bedden: nodig voor wisselteelt: per bed 1
groentenfamilie > minder ziekten > minder onkruid
-
1 tot 3 vaste bedden voor doorlevende groenten,
kruiden, bessen en ander fruit
Mijn moestuinplan
Kolen: radijs, chinese kool, bloemkool, broccoli, rucola
Peulen: erwten en bonen
Aardappelen en aardbei
Knollen: wortelen, pastinaak, wortelpeterselie, rode biet, ui, sjalot,
look, witloof, venkel
Vruchtgroenten: komkommer, courgette,
pompoen, tomaat, paprika, patissons, aubergine
Bladgroenten: sla, andijvie, warmoes,
(knol)selder, spinazie, prei, peterselie, kervel, postelein, veldsla,
radicchio, rucola, dille, koriander, basilicum
Doorlevende groenten: asperge, rabarber, aardper, crosne, artisjok,
zurkel, oerprei
Doorlevende kruiden: tijm, rozemarijn, oregano, salie, hysop,
bonenkruid, dragon, bieslook, pimpernel, munt, citroenmelisse, lavas, roomse
kervel, mierikswortel, kerrie, laurier
Mest op maat
Vruchtgroenten: heel veel voeding nodig
Knollen en peulen: geen voeding
COMPOST
Humus of compost?
-
Kleur: beide donkerbruin, bijna zwart, zeer luchtig
-
Humus = natuurlijk, compost = door de mens gemaakt
-
Bovenste 10 à 30 cm = humuslaag, compost toevoegen
mogelijk > meer humusgehalte > betere groei
Zelf composteren? Doen!
-
Zowel tuin- als keukenafval nodig: bladeren, takken,
grasmaaisel
-
Kleine tuin: compostvast
-
Doorsnee moestuin: 3 compostbakken: gerijpte compost –
vers groenafval – lege : hierin mengen
-
Lichte schaduw, bv. onder een boom
-
Grootte: 1 m³ , gebruik afgedankte transportpalletten
-
Start in de zomer of najaar
De juiste mix
Bruin en groen materiaal: evenwichtig verdelen
-
Bruin = droge bladeren, takjes, stengels, stro,
houtsnippers, (eier)karton
-
Groen = vers grasmaaisel, plantenresten, ongekookt
groenafval uit de keuken, koffiegruis, mest van kippen, konijnenen cavia’s
-
Kleine stukken: 10 cm lang en 1 cm dik
-
Elke keer je wat toevoegt: mengeling door elkaar halen
-
Tussen mei en oktober: min. 2 x volledig omkeren >
veel zuurstof erin
-
Overscheppen met riek naar lege bak > na 6 à 9
maand: bruikbare compost
Hoe weet je
of compost klaar is voor gebruik?
Meng drie
delen wit zand met 1 deel compost
Zaai er
tuinkers in: na 3 à 4 dagen: frisse groene scheutjes > compost klaar
Oeps
-
Er gebeurt niets > open leggen, besproeien met
water, grasmaaisel erop, terug dicht
-
Er zitten mieren en pissebedden in > te droog dus
besproeien met water, afdekken met bv. stro, rabarberbladeren
-
Hoop stinkt: te nat of te weinig lucht > omleggen
en afdekken met stro, stengels van zonnebloemen, aardperen, houtsnippers,
stokken erin steken en eruit trekken op het einde > lucht erin
Flinke startportie
-
Heb je in het begin niet genoeg: bestel een portie bij
compostproducent: kleine zakjes, niet duur
-
Ofwel: bodemverbeteraar kopen: 1 kruiwagen nodig per 3 m²
Wormencompost, een geval apart
Koop in de lente een zak, doe wat in
elk plantgat van serretomaten
MEST
Uit een pakje
2 soorten:
-
organische = natuurlijke oorsprong, bv. stalmest,
groenbemesting, kippen, koeienmest,… stalmest
van ezels = beste!!
-
en kunstmest = kant-en-klare moestuinmest, bv.
gedroogde stalmest, kippenmest: bevat véél meer stikstof dan verse mest: 100 gr per m² (=handvol) = voldoende
Ø check
verpakking
-
is bodem erg arm > voeg kippenmest
toe: nooit direct in de tuin gebruiken, maar mengen id. composthoop
-
nooit mestkorrels op droge grond strooien: wacht op
regen of geef eerst water
Kunstmest? Neen bedankt!
Planten nemen stikstof uit kunstmest op in de vorm van nitraten >
zijn erg oplosbaar > spoelen makkelijk weg
NPK: hoeveel
stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K) bevat zak meststoffen?
N : bladproductie
P : wortelvorming en energiestransport
K : stevigheid plant en goede vruchtontwikkeling
Bv. gazon: in de lente : N
Bv. tomatenplanten in de groei: meer K
Lang leve het paard
-
Veel plaats en energie > paarden (= gratis) - of
koeienmest, schapen- of geitenmest
-
Koeienmest: 350 kg = 6 kruiwagens = voor elk bed één
-
Paardenmest: inspitten in het najaar (onmiddellijk,
niet laten liggen want dan gaat veel N verloren) of mengen in de composthoop
-
Ook champignonmest = ok voor moestuin, maar bevat veel
kalk!
Plantengier
-
Bv. brandnetels > stank!!!
-
Of mengeling van brandnetels, heermoes en smeerwortel
-
= excellente bijmesting voor veeleisende groenten, bv.
tomaten, kolen
Hoe harder
meststoffen stinken, hoe beter voor de moestuin!
Groene mest
-
=
groenbemesters: bekendste: klaver, gele mosterd en Phacelia
-
zaaien in zomer of herfst op lege bedjes, onderspitten
in de lente
-
as van
houtkachel: tussen tussen wortelen, uien en aardappelen strooien!! Met mate!!
Wanneer?
K: herfst of winter
Paardenmest, champignonmest en compost: in winter of herfst inwerken
Kant-en-klare organische mest, bv. biologische moestuinmest of gedroogde
koemestkorrels : in de lente
PLANTEN EN ZAAIEN
1e jaar rustig
starten: koop plantjes
Start simpel
-
Groenten die snel groeien, weinig verzorging nodig
hebben, bv. snij- en pluksla, rucola, spinazie, radijzen, rode bietjes, snijbiet
of warmoes, bonen en uien
-
Kruiden, bv. kervel, peterselie, winterpostelein,
koriander
-
Courgettes, komkommers, pompoenen
-
Nog geen kolen en asperges
-
Bij de boer: bewaaraardappelen en winterwortelen, dus
zelf liever jonge aardappelen en vroege lentewortelen
Planten of zaaien?
-
Aangekocht plantgoed = sneller en makkelijker
-
Bestaat niet in plantgoed: wortelen, pastinaak,
schorseneren en radijzen: kunnen ook niet verplant worden door de lange wortels
Voorzaaien?
-
Zaaien gebeurt ofwel direct in volle grond ofwel in
potten, bakken, trays
-
Voordelen voorzaaien: kiemen in optimale condities
Uitplanten op juiste moment
Uitdelen of ruilen voor ander materiaal
-
Investeer in zak zaaigrond en enkele zaaitrays: =
onderverdeeld in vakjes: per vakje 1 zaadje
-
NIET zaaien in gewone potgrond of compost want teveel
voedingsstoffen
-
Zaaigrond niet hergebruiken want kans op schimmels
-
VOORZAAIEN:
PG. 30
-
Zaai je vroeg in de lente: bak afdekken met plastiek
met gaatjes, eerste stipjes groen > plastiek weg
Van plug naar pot
-
ieder kiemplantje ontwikkelt eerst twee kiemblaadjes
en dan echte blaadjes
-
dan verspenen: naar individuele pot + gewone potgrond
> extra groeistoot
-
potten tot helft vullen met gewone potgrond, heel goed
aanduwen
-
blokjes met zaailingen uitpluggen, in de pot zetten en
verder aanvullen met potgrond
-
opnieuw goed aandrukken, onmiddellijk begieten met
lauw water
-
gewennen aan frissere temperaturen, bv; in de serre,
of buitenlucht, afh. Vd. Plantjes
-
op definitieve plaats als buitenkant kluit mooie witte
worteladertjes heeft
-
eerste week na verplanten: regelmatig wateren met
fijne gieter of tuinslang op nevelstand
ZAAIEN IN
VOLLE GROND: PG. 32
Te dicht gezaaid?
-
Op tijd uitdunnen, anders te kleine groenten
-
Grond weer aanduwen met vinger en wateren
-
Uitgetrokken scheutjes kan je verplanten, behalve
wortelen, pastinaak, schorseneren en radijzen
Groenten uit een zak
-
In potten: zwarte plastiek, min. 15 l
-
Plantenzakken = handiger, bv. uit polyethyleen of oude
zak van potgrond: onderaan 5 gaten prikken
-
Ideaal voor schimmelgevoelige groenten zoals tomaten
en aardappelen: onder afdak of tegen muur
Wims potgrondrecept
p. 33
Serre, de ultieme moestuindroom
-
Ideaal om voor te zaaien, in de zomer: heerlijke
tomaten
-
Min. 8 m²
-
Voor het dak: veiligheidsglas
-
Neem serre op in brandverzekering
-
Houten serre = ecologischer: ceder of western red
cedar (geslacht Thuja) > geen onderhoud!
-
Op de meest zonnige plek van je tuin plaatsen, geen
bomen in de buurt
-
Lange kant: N/Z as > voldoende licht in de winter
Zaaien onder glas
-
Verplaatsbare zaaitafels: 60 cm. Diep
-
Tafel met rand errond: houdt water beter bij
-
2 etages, beter rendement
-
Zorg voor extra rek voor potjes, gereedschap en
zaaigrond
-
Kacheltje
-
In de zomer: goede verluchting: in het schuine dak, in
de wanden, onderaan
-
Soms te veel licht > donker gaas of rieten matten
of rolgordijn binnenin : zelf maken
Koude bak
-
Min. 1 x 1 m
-
Min; 30 cm hoog
-
Dak schuin oploopt
-
Voorkant naar het Z, beschut tegen Nwind
-
Liefst tegen muurtje
-
Opvullen met 15 cm potgrond
Water
-
Hoeveelheid is afh. Van bodem en ligging
-
Droogtest het is niet
omdat de grond er droog uitziet, dat de planten water nodig hebben : graaf met
je spade 5 à 10 cm uit: grond moet koel aanvoelen
graaf 20 cm
diep: grond moet vochtig zijn en aan je hand blijven plakken
dan heeft grond nog voldoende water
Welke groenten?
-
Groenten met groot wortelgestel of diepe penwortels
zoeken zelf diepere grondwater op en hebben zelden last van droogte, bv.
schorseneren, witloof, wortelen en tomaten
-
Oppervlakkig wortelende groenten: bovenste laag is belangrijk, bv. sla, komkommers,
paprika’s, pepers en knolselder
-
Bonen en erwten: water nodig tijdens bloei
Beter is elk
jaar goed composteren dan wekelijks uren wateren
Hoe gieten?
pg. 38
1 x schoffelen is 2 x gieten
Schoffel altijd goed 1 dag na een regenbui of nadat je veel water gaf
> bovenlaag breekt en zo kan water niet opstijgen en verdampen
PROBLEMEN
Onkruid
